Vasiyetname ölüme bağlı tek taraflı bir işlemdir. Bu işlemle vasiyet eden ölümünden sonra gerçekleşmesini istediği taleplerini bildirir. Vasiyet yapmak hakkı, şahsa sıkı sıkıya bağlı bir hak olup; vekil, veli, vasi veya kayyım aracılığı ile yapılması mümkün değildir.
Türk Medeni Kanunu’nun 502. Maddesinde belirtilmiş olduğu üzere ancak ayırt etme gücüne sahip ve on beş yaşını doldurmuş kişiler vasiyetname düzenleyebilir.
Vasiyetname yapılış şekline göre üçe ayrılır;
Resmi Vasiyetname:
Türk Medeni Kanunu’nun 532. Maddesindeki düzenlemeye göre; “Resmî vasiyetname, iki tanığın katılmasıyla resmî memur tarafından düzenlenir. Resmî memur, sulh hâkimi, noter veya kanunla kendisine bu yetki verilmiş diğer bir görevli olabilir.” Yani resmi vasiyetnamenin düzenlenmesine iştirak eden kişilerin kimliği önem taşıdığı gibi, kanun, bazı işlemlerin de bizzat resmi memur tarafından yapılmasını emretmiştir.
El Yazısı Vasiyetname:
Türk Medeni Kanunu’nun 538. Maddesinde “- El yazılı vasiyetnamenin yapıldığı yıl, ay ve gün gösterilerek başından sonuna kadar miras bırakanın el yazısıyla yazılmış ve imzalanmış olması zorunludur. El yazılı vasiyetname, saklanmak üzere açık veya kapalı olarak notere, sulh hâkimine veya yetkili memura bırakılabilir.” denmiştir. Yani kanun hükmüne göre el yazısı vasiyetnamenin geçerli olabilmesi için bütününün tüm kapsamıyla el yazısı ile yazılmış ve imzalanmış olması gereklidir.
Sözlü Vasiyetname:
Türk Medeni Kanununun Madde 539 ‘ a göre “Miras bırakan; yakın ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş gibi olağanüstü durumlar yüzünden resmî veya el yazılı vasiyetname yapamıyorsa, sözlü vasiyet yoluna başvurabilir. Bunun için miras bırakan, son arzularını iki tanığa anlatır ve onlara bu beyanına uygun bir vasiyetname yazmaları veya yazdırmaları görevini yükler. Resmî vasiyetname düzenlenmesinde okur yazar olma koşulu dışında, tanıklara ilişkin yasaklar, sözlü vasiyetteki tanıklar için de geçerlidir.” Anlaşılacağı üzere sözlü vasiyetname ancak ve ancak istisnai durumlarda yapılabilir nitelikte olup özellikle resmi vasiyetname ve el yazısı ile vasiyetname türüne başvurma olanağına sahip olunamadığı koşullarda yapılabilecektir. Eğer miras bırakan kanunda sayılan olağanüstü ve istisnai durumlarda kurtulursa vasiyetnamesi hükümsüz hale gelir. Olağanüstü ve istisnai durumlarda kurtulamazsa sonradan yazılı şekle bağlanması zorunlu olup, hükümleri geçicidir.
Türk Medeni Kanunu 540. Maddesi gereğince: “Miras bırakan tarafından görevlendirilen tanıklardan biri, kendilerine beyan edilen son arzuları, yer, yıl, ay ve günü de belirterek hemen yazar, bu belgeyi imzalar ve diğer tanığa imzalatır. Yazılan belgeyi ikisi birlikte vakit geçirmeksizin bir sulh veya asliye mahkemesine verirler ve miras bırakanı vasiyetname yapmaya ehil gördüklerini, onun son arzularını olağanüstü durum içinde kendilerine anlattığını hâkime beyan ederler. Tanıklar, daha önce bir belge düzenlemek yerine, vakit geçirmeksizin mahkemeye başvurup yukarıdaki hususları beyan ederek miras bırakanın son arzularını bir tutanağa geçirtebilirler. Sözlü vasiyet yoluna başvuran kimse askerlik hizmetinde bulunuyorsa, teğmen veya daha yüksek rütbeli bir subay; Ülke sınırları dışında seyreden bir ulaşım aracında bulunuyorsa, o aracın sorumlu yöneticisi; sağlık kurumlarında tedavi edilmekteyse, sağlık kurumunun en yetkili yöneticisi hâkim yerine geçer.”