Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, sanığa verilen cezanın belli bir denetim süresi içerisinde hukuken sonuç doğurmaması, denetim süresi boyunca kasıtlı bir suç işlenmez ise cezanın ortadan kaldırılması ve davanın düşmesine yol açan bir ceza muhakemesi kurumudur. Beraat kararı hariç diğer bütün kararlar sanık hakkında hukuki sonuç doğururken, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumunda hüküm açıklanmadığından ortada sonuç doğuracak bir karar da yoktur. Bir diğer deyişle mahkeme kararını henüz açıklamamış, sanık ne beraat etmiş ne de işlediği sabit görülen suçtan herhangi bir ceza almıştır. HAGB kararı, kişinin yaşamına hiçbir kısıtlama getirmeden, denetim süresi boyunca başka bir suçtan mahkum olmama şartıyla adeta sanığa ikinci bir şans tanır. 28.06.2014 tarihine kadar işlenen suçlarda birden fazla kez hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilmektedir. Fakat bu tarihten sonra işlenen suçlarda birden fazla kez HAGB kararı verilemez.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı Verilemeyecek Suçlar

• 477 sayılı Disiplin Mahkemeleri Kanunu kapsamındaki disiplin suçlarının ceza miktarı ne olursa olsun hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez. Ancak, disiplin suçu 26.02.2008 tarihinden önce işlenmişse hükmün açıklanmasının geri bırakılması hükümleri uygulanabilir.
• Karşılıksız çek keşide etme suçu
• İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu
• Disiplin veya tazyik hapsi gerektiren filler
• Anayasanın 174 üncü maddesinde koruma altına alınan inkılâp kanunlarında yer alan suçlar

HAGB Kararı Verilebilmesi İçin Gerekli Şartlar:

• Hakkında HAGB Kararı Verilecek Sanığın Daha Önce Kasıtlı Bir Suçtan Mahkum Olmaması
• Suç Nedeniyle Mağdurun Uğradığı Zararın Giderilmesi
• Mahkemece Sanığın Tekrar Suç İşlemeyeceği Kanaatine Varılması
• Sanığın Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasına Onay Vermesi

HAGB kararı verilebilmesi için hükmolunan hapis cezasının 2 yıl veya daha az süreli olması gerekir. Eğer adli para cezası söz konusu ise, bu cezanın doğrudan mı verildiği yoksa hapis cezasından mı çevrildiği hususu önem arz etmektedir. Hapis cezasından çevrilen adli para cezaları için hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesi mümkün değildir.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması halinde sanık 5 yıl süreyle denetime tabi tutulur. 18 yaşından küçük çocuklar için bu süre 3 yıldır. Sanık denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlemez ve hakim başka yükümlülükler belirlemiş ise bunlara da uyarsa açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kalkar ve davanın düşmesine karar verilir. Sanık denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işler veya hakimin belirlediği yükümlülüklere aykırı hareket ederse açıklanması geri bırakılan hüküm mahkeme tarafından daha önceden karar verildiği gibi açıklanır ve işte bu halde hüküm kişi aleyhine hukuki bir sonuç doğurur. Açıklanması geri bırakılan hüküm açıklandığında bu ceza seçenek yaptırımlara çevrilemez ve ertelenemez. Bir diğer deyişle, hakim, denetim süresi içerisinde suç işlenmesi halinde, içeriğinde değişiklik yapmadan hükmü açıklamalıdır.

HAGB Kararından sonraki denetim süresi içinde kasıtlı bir suçtan mahkum olunması halinde hükmün açıklanabilmesi için bu ikinci suçun denetim süresi içerisinde işlenmesi ve kasıtlı bir suç olması yeterlidir. İkinci suçun kasten değil de taksirle işlenmesi durumunda ise hüküm açıklanamayacaktır.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararına Nasıl İtiraz Edilir?

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına karşı, kararın tefhim veya tebliğ edilmesinden itibaren 7 gün içinde itiraz edilebilir. HAGB kararlarına karşı istinaf veya temyiz başvurusu yapılamaz.

Kararı veren mahkemeye dilekçe verilerek HAGB kararına itiraz edilebilir. Kararı veren mahkeme itirazı önce kendisi değerlendirir ve kararını düzeltebilir. HAGB kararını veren mahkeme, itirazı yerinde görmez ise itiraz dilekçesini itirazı incelemeye yetkili mahkemeye gönderir.

HAGB kararı, Asliye Ceza Mahkemesi, Çocuk Mahkemesi veya Fikri Sınai Ceza Mahkemesi tarafından verilmişse, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına itirazı incelemeye yetkili mahkeme, o adliyedeki Ağır Ceza Mahkemesi'dir. Aynı adliyede Ağır Ceza Mahkemesi yoksa, Asliye Ceza Mahkemesi'nin yargı çevresinde bulunduğu Ağır Ceza Mahkemesi'ne itiraz edilebilir.

HAGB kararı, Ağır Ceza Mahkemesi tarafından verilmişse, itirazı incelemeye yetkili mahkeme, HAGB kararını veren mahkemeyi sıra numarası olarak izleyen Ağır Ceza Mahkemesi'dir. HAGB kararı veren Ağır Ceza Mahkemesi o adliyedeki tek Ağır Ceza Mahkemesi ise, HAGB karına itirazı incelemeye yetkili mahkeme o adliyeye en yakın Ağır Ceza Mahkemesi'dir.

HAGB'ye itiraz dilekçesi kendisine gönderilen mahkeme, itiraz edilen kararı hem usul hem esas açısından denetimden geçirir.

Aleyhe bozma yasağı, yalnızca sanık lehine temyiz veya istinaf başvurusu yapıldığında, hükmün sanık aleyhine sonuç doğuracak şekilde değiştirilememesidir. Yargıtay kararlarına göre HAGB'ye itiraz halinde de aleyhe bozma yasağı uygulama alanı bulur.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı Memuriyete Engel midir?

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, yargılanan kişinin yaşamında hiçbir değişikliğe neden olmaz. Bu karar adeta devlet ile kişi arasında "lekelenmeme hakkı" ile "kamu düzeni"nin takas edilmesidir. Kişi kamu düzenine en azından 5 yıl aykırı davranmayacağını; devlet ise kişinin lekelenmeme hakkını koruyacağını taahhüt eder. HAGB kararı, kişinin mevcut hukuki statüsünde olumsuz bir değişikliğe yol açmaz. Hakkında HAGB kararı verilen kişinin devlet memurluğu, avukatlık, hakimlik, ve hatta milletvekilliği yapmasının önünde hiçbir yasal engel yoktur. Hakkında HAGB kararı verilen kişinin memuriyetten veya başka bir kamu görevinden uzaklaştırılması da mümkün değildir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı mı Yoksa Cezanın Ertelenmesi Kararı mı Lehinizedir?

HAGB kararı, cezanın ertelenmesi kararının aksine bir infaz şekli değildir. Hapis cezasının ertelenmesi kararında mahkemenin verdiği karar, sanık adına derhal sonuç doğurmaya başlar. Fakat hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararında, yukarıda da detaylı olarak bahsettiğimiz üzere, ortada hukuki sonuç meydana getirecek bir mahkeme kararı mevcut değildir. Cezanın ertelenmesi halinde sanığın cezası infaz edilmiş sayıldığından, kişi birtakım kısıtlamalarla karşılaşacaktır ve bazı haklarını kullanmayacaktır. Örneğin, hükmedilen hapis cezası ertelenen sanık, kendisine verilen deneme süresi içinde devlet memuru olamaz. Ama HAGB kararı verilmişse devlet memurluğu yapmasına hiçbir engel yoktur.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı Adli Sicil Kaydına İşler mi?

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, Adli sicil kaydında (sabıka kaydı) görünmez. HAGB kararları, bu hükümlere özgü bir sisteme kaydedilir. Bu kayıtlar, hakim veya savcı tarafından bir soruşturma veya kovuşturma sebebiyle görülebilir. Zira kişinin suç işlediğinde başka bir suçtan dolayı hakkında HAGB kararına hükmedilip, denetim süresinde olup olmadığının tespiti gerekir. Bu nedenle hem e-devlet üzerinden alınan sabıka kaydında hem de adliyeden alınan sabıka kaydında HAGB kararı gözükmez.