Gayrimenkul yani taşınmaz mal sektörü ülkemizde son yıllarda en hızlı gelişme gösteren sektörlerden biridir. İnşaat hukuku alanında müteahhitlik, tedarik, taşeronluk ve benzeri inşaat hizmetlerine ilişkin sözleşmeler gibi gayrimenkulün geliştirilmesine ilişkin hizmetler bulunmaktadır.
Müteahhidin ya da inşaat firmasının inşaat yapmayı, bir eser meydana getirmeyi üstlendiği, bunun karşılığında ise arsa sahibinin belirli bir bedel ödemeyi üstlendiği sözleşmelere eser sözleşmesi denmektedir.
Eser sözleşmeleri iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerdir. Dolayısıyla hem arsa sahibinin yani iş sahibinin hem de müteahhidin yani yüklenicinin yerine getirmekle yükümlü olduğu edimler vardır. Bu bağlamda yüklenicinin esas borcu inşaatın zamanında ve sözleşmeye uygun olarak tamamlanarak iş sahibine teslim edilmesidir. İş sahibinin esas borcu ise bedeli ödeme borcudur.
İnşaat sözleşmeleri dört çeşitten ibarettir. Bunlar: arsa payı karşılığı inşaat sözleşmeleri, hasılat paylaşımı karşılığı inşaat sözleşmeleri, bedel karşılığı inşaat sözleşmeleri ve kamu ihalesi inşaat sözleşmeleridir.
- Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmeleri: Arsa sahibinin arsasına ait belirli payları yükleniciye devretme; yüklenicinin de bu pay karşılığında arsa üzerinde bağımsız bölümler yapma ve bu bağımsız bölümlerden arsa sahibinin payına ait olan kısmı ona devretme borcu altına girdiği sözleşmelere arsa payı karşılığı inşaat sözleşmeleri denmektedir.
- Hasılat Paylaşımı Karşılığı İnşaat Sözleşmeleri: İnşa edilen bina üzerindeki bağımsız bölümlerin satılarak, bu satıştan elde edilen gelirin belli bir payının, arsa sahibine ödenmesine dayalı sistemdir.
- Bedel Karşılığı İnşaat Sözleşmeleri: İnşaatın arsa sahibine teslim edilmek üzere yüklenici tarafından baştan belirlenmiş olan götürü bedelle yapıldığı sözleşmelerdir.
- Kamu İhalesi İnşaat Sözleşmeleri
Satın alma (tedarik etme) işlemi bir mal veya hizmetin bir şirket, kişi ya da kurum tarafından sağlanmasıdır. Satın alma bir ürünün tedarikçiden mümkün olan en düşük fiyatla satın alınmasıdır. İyi bir satın alma yapmak için satın alma yapılacak şirketlerle anlaşılan koşulların yazılı hale getirileceği sözleşme imzalanması yerinde olacaktır.
İnşaat sözleşmesinde yüklenici, sözleşme gereği bir eseri yapmayı üstlenmekte, arsa sahibi de bunun karşılığında bir bedel ödemektir. Asıl yüklenici bu yapı yapma borcunu yerine getirirken özel uzmanlık gerektiren birçok farklı iş olduğundan bunları başka kişilere yaptırmaktadır. Bu bağlamda da iyi hazırlanmış bir taşeron sözleşmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Örneğin bir bina yapmayı üstlenen yüklenici yani müteahhit, binanın doğalgaz tesisatı için uzman kişilerin yardımına ihtiyaç duymakta ve bunları farklı kişilere yaptırmaktadır. Bu durumda müteahhit ile alt yüklenici arasında bir “taşeron” ilişkisi oluşmakta ve sözleşme yine bir eser sözleşmesi niteliğinde olmaktadır.