Ticaret hukuku, borçlar hukukunun bir alt dalı olmasına rağmen oldukça kapsamlı bir hukuk dalıdır. Ticari işletme hukuku, şirketler hukuku, kıymetli evrak hukuku, deniz ticaret hukuku, sigorta hukuku, fikri mülkiyet hukuku, uluslararası ticaret hukuku ve daha birçok alan ticaret hukuku ana başlığında incelenmektedir. Tacirlerin birbiriyle, tacir olmayanlarla ve devletlerle olan ilişkilerini yasalar dahilinde düzenleme altına alan ticaret hukuku, kişilerin kanun karşısında ne gibi haklara sahip olduğunu da daha detaylı bir şekilde incelemektedir. İnsan ilişkilerindeki ekonomik faaliyetleri ele alan ticaret hukuku en geniş kapsamlı hukuk dallarından bir tanesidir.
Deniz ticareti, ekonomik, teknik ve hukuki unsurları olan bir ticaret alanı iken, deniz ticareti hukuku, deniz üstünde yürütülen ticari ilişkileri düzenleyen bir hukuk dalıdır. Deniz ticareti hukukunda tarafların farklı uluslardan oluşabilmesi ve uyuşmazlıkların uluslararası nitelikli olabilmesi sebebiyle hukuki yönden de bu karmaşık sistemde dikkatli davranılması önem arz etmektedir. Konunun uluslararası hukuk bakımından önemi bu konuda bazı uluslararası anlaşmalar yapılmasına da yol açmıştır.
Deniz ticaret hukukuna ilişkin başlıca çalışma alanları ise şunlardır:
- Charter parti metinlerinin hazırlanması ve bu metinlerin yorumlanmasından kaynaklı uyuşmazlıklar
- Çatma
- Müşterek avarya
- Gemi ve yat inşası sözleşmelerinin tanzimi
- Kanuni rehin hakkı kararlarının icrası
- Yakıt alacaklarının tahsili
- Navlun, kırkambar vb. sözleşmelerinin hazırlanması
- Gemi tescil ve terkin işlemleri
- Gemi adamı alacaklarının tahsili
- Deniz sigortası anlaşmaları.
- Gemi sicil işlemlerinin closing aşamasında tarafların temsili
- Laytime ve demuraj sürelerinin hesabı
- Deniz hukukuna özgü mortgage işlemleri
- Hapis hakkı tesisi
- Time charter (zaman çarteri) kira bedelinin tahsilinde gecikme
- Seferden men kararı alınması
Uluslararası ticaret uluslararası düzeyde gerçekleşen mal ve hizmet hareketleri anlamına gelen bir olgudur. İç ticaretten farkı, uluslararası ticaretin dövizle yapılması, gümrük tarifeleri, kotalar, döviz kontrolleri gibi çeşitli uygulamaların söz konusu olmasıdır. Uluslararası ticareti gerektiren etkenler ülkeler arasındaki verimlilik farkları olabilmektedir.
Bu bağlamda uluslararası ticaret hukuku ise bu ticari ilişkileri inceleyen, düzenleyen, özellikle ülkemiz için Avrupa Birliği Hukuku bilgisi de gerektiren, içinde kara ve deniz ticaret hukukunu da yer yer barındırabilecek bir hukuk dalıdır. Uluslararası ticaret hukukunda INCOTERM denilen teslimat şekilleri ve dünya ticaret örgütü uygulamaları önem arz etmektedir. Uyuşmazlıkların çözüm yolları ise arabuluculuk, tahkim ve dava olabilmektedir. Uluslararası tahkim kararlarına ülkemizde icra edilebilirlik kazandırmak da bu konuda oldukça mühim bir yer tutmaktadır.